Με την ονομασία Περσικοί Πόλεμοι έχουν μείνει στην ιστορία οι πολεμικές συγκρούσεις Ελλήνων και Περσών στις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα. Η Περσική Αυτοκρατορία προσπάθησε να επεκταθεί προς τη Δύση και να καταλάβει ολόκληρη την Ελληνική Χερσόνησο. Οι Πέρσες ήθελαν να κατακτούν συνεχώς νέα εδάφη, να υποδουλώνουν πληθυσμούς, προκειμένου να δημιουργήσουν κοσμοκρατορία. Η Ελλάδα βρισκόταν στην αρχή του δρόμου τους για την κατάκτηση της Δύσης. Η δικαιολογία που χρησιμοποίησαν οι Πέρσες για να επιτεθούν κατά των Ελλήνων ήταν, για να τιμωρήσουν τους Αθηναίους οι οποίοι βοήθησαν τους Ίωνες όταν επαναστάτησαν εναντίον των Περσών. Οι σημαντικότερες συγκρούσεις Ελλήνων και Περσών είναι: 490 π.Χ. η μάχη του Μαραθώνα.480 π.Χ. η μάχη στις Θερμοπύλες, 480 π.Χ. η ναυμαχία στη Σαλαμίνα,479 π.Χ. η μάχη στις Πλαταιές.
Η πεδιάδα του Μαραθώνα ήταν πασίγνωστή λόγω των άθλων του Θησέα. Στις 12 Σεπτεμβρίου του 490 π.Χ. όμως, έμελλε να περάσει στην ιστορία. Ο Μαραθώνας έγινε το παγκόσμιο σύμβολο του αγώνα κάθε λαού που πραγματικά θέλει να παραμείνει ελεύθερος. Οι Πέρσες είχαν εκστρατεύσει προκειμένου να κατακτήσουν την Ελληνική χερσόνησο. Με ηγέτες που οδηγούσαν τα περσικά στιφή, τον Δάτη και τον Αρταφέρνη, αφού πρώτα είχαν καταλάβει την Ερέτρια, τον Σεπτέμβριο του 490 π.Χ. κατέκλυσαν την πεδιάδα του Μαραθώνα.
Η Αθήνα ζητά βοήθεια από τη Σπάρτη
Η Αθήνα αντιμετώπιζε σοβαρή απειλή. Ο κίνδυνος που διαγραφόταν για την πόλη ήταν θανάσιμος και οι Δέκα Στρατηγοί της, ανάμεσα τους και Μιλτιάδης, κινητοποιήθηκαν άμεσα. Πριν βαδίσουν εναντίον του εχθρού όλων των Ελλήνων, αποστέλλεται ο επαγγελματίας δρομέας Φειδιππίδης στη Σπάρτη, για να ζητήσει και την δική της βοήθεια. Φτάνει σε δύο ημέρες. Δυστυχώς όμως η επίκληση των Αθηναίων, για βοήθεια δεν θα βρει ανταπόκριση, διότι θα βρισκόταν αντιμέτωπη με το θρησκευτικό έθιμο των Σπαρτιατών. Η σελήνη ήταν εννέα ημερών και μέχρι να συμπληρωθεί ο σεληνιακός κύκλος, το έθιμο απαγόρευε στους Σπαρτιάτες να συμμετέχουν σε οποιαδήποτε εκστρατεία.
Οι Αθηναίοι φυσικά δεν μπορούσαν να περιμένουν. Ο Μιλτιάδης πείθει τον Πολέμαρχο Καλλίμαχο, πως, το συμφέρον των Ελλήνων ήταν να κτυπηθούν άμεσα με τους επιδρομείς Πέρσες. Οι υπόλοιποι Στρατηγοί αναθέτουν στο Μιλτιάδη την αρχιστρατηγία και ξεκινούν να αναμετρηθούν με τον εχθρό. Η στρατιωτική δύναμη των Αθηναίων ανερχόταν σε 10.000 οπλίτες στους οποίους ήλθαν να προστεθούν και 1.000 Πλαταιείς. Για τη δύναμη των Περσών δεν υπάρχουν ακριβείς ιστορικές πληροφορίες. Υπολογίζεται ότι, ο αριθμός τους ανερχόταν σε 100.000 άνδρες. Εκατοντάδες πλοία ενίσχυαν από τη θάλασσα την τρομερή αυτή δύναμη.
Η μάχη στην πεδιάδα του Μαραθώνα
Ο Μιλτιάδης δίνει διαταγή. Οι Αθηναίοι θέλουν με ορμή να κτυπήσουν την εχθρική παράταξη ώστε να μπορέσουν να αποφύγουν τη φθορά, που θα μπορούσαν να υποστούν από το εχθρικό ιππικό. Μόλις αντήχησε ο πολεμικό παιάνας, οι Αθηναίοι όρμησαν τρέχοντας εναντίον της απέναντι εχθρικής παράταξης. Οι Πέρσες θεωρούν ότι έχουν να κάνουν με τρελούς. Η σύγκρουση που επακολούθησε ήταν τρομερή. Ο Μιλτιάδης στο κέντρο της παράταξης των Αθηναίων είχε τοποθετήσει τους άνδρες της Αντιοχίδος και της Λεοντίδος φυλής με Στρατηγό τον Αριστείδη. Στο μέρος αυτό η παράταξη των Ελλήνων ήταν περισσότερο ευάλωτη. Γι’ αυτό το λόγο στην πρώτη φάση της μάχης και προ της συντριπτικής υπεροχής των Περσών αναγκάζεται να συμπτυχθεί.
Οι Πέρσες στο κεντρικό τους τομέα είχαν παρατάξει τους πλέον διαλεκτούς και καλύτερα εξοπλισμένους πολεμιστές τους. Στο μεταξύ οι δύο ακραίες πτέρυγες των Ελλήνων, που ήταν πολύ δυνατές με την ορμή τους ανατρέπουν τις αντίστοιχες εχθρικές και τρέπουν σε άτακτη φυγή τους Πέρσες. Τώρα πλέον υπήρχε άμεσος κίνδυνος η περσική παράταξη να κυκλωθεί. Ο Μιλτιάδης σταματά την καταδίωξη των δύο ακραίων εχθρικών πτερύγων.Συγκεντρώνει όσο το δυνατόν περισσότερους οπλίτες και ενισχύει το αδύναμο Ελληνικό κέντρο της παράταξης, που είχε αναγκασθεί από τον εχθρό να συμπτυχθεί και ξεκινά νέα επίθεση.
Ο κίνδυνος πλέον για τηνδιάταξη των δυνάμεων του εχθρού ήταν άμεσος, αφού μετά τη διάσπαση των δύο εχθρικών ακραίων πτερύγων ο Ελληνικές δυνάμεις δημιουργούσαν μία θανάσιμη λαβίδα για τον πυρήνα της εχθρικής στρατιάς. Η μόνη σωτηρία για τους Πέρσες ήταν η υποχώρηση και η φυγή τους προς τα πλοία. Οι νικητές τους καταδιώκουν ακόμη και μέχρι εκεί. Η επιβλητική περσική στρατιά που ήλθε να καταλάβει την Ελλάδα και είχε κατακλύσει τον κάμπο του Μαραθώνα είχε ηττηθεί.
Πολλά περιστατικά αναφέρουν ιστορικές πηγές για την καταδίωξη των Περσών προς τα πλοία, όπως αυτή του Κυνέγειρου αδελφού του μεγάλου τραγικού ποιητή Αισχύλου. Προσπάθησε να κρατήσει ένα πλοίο με τα χέρια. Πάνω στην πάλη ένας Πέρσης με τσεκούρι του αποκόπτει και τα δύο χέρια,του ατρόμητου πολεμιστή, προκειμένου να μπορέσει το πλοίο να απομακρυνθεί, αλλά τότε αυτός το κράτησε με τα δόντια του. Οι νικητές κατόρθωσαν να κυριεύσουν επτά περσικά καράβια αλλά το τίμημα ήταν, κατά την διάρκεια της μάχης, να πέσουν πολλοί. Μεταξύ αυτών ο Πολέμαρχος Καλλίμαχος και ο Στρατηγός Στησίλαος.
Μετά την καταστροφή…
Οι Πέρσες μετά από τη συμφορά που έπαθαν στο Μαραθώνα πλέουν προς το Σούνιο και με δολιότητα πιστεύουν ότι, θα καταλάβουν την Αθήνα που τη θεωρούν ανυπεράσπιστη. Η έκπληξη τους θα είναι μεγάλη, όταν διαπιστώνουν ότι, στις ακτές του Φαλήρου τους περιμένουν οι ίδιοι οι νικητές του Μαραθώνα. Είχαν προλάβει να επιστρέψουν και είχαν παραταχθεί στην περιοχή Κυνοσάργους. Οι Πέρσες απογοητευμένοι σπεύδουν να εξαφανιστούν αφήνοντας στο πεδίο μάχης του Μαραθώνα, έξι χιλιάδες τετρακόσιους νεκρούς. Οι απώλειες των Αθηναίων ανήλθαν σε εκατό ενενήντα δύο νεκρούς, οι οποίοι ενταφιάστηκαν στον ίδιο τόπο, που έπεσαν μαχόμενοι.
Οι τιμές των Αθηναίων στους νεκρούς πολεμιστές
Στο σημείο της ταφής τους υψώθηκε μεγαλοπρεπής Τύμβος στη μνήμη τους. Στολίστηκε από δέκα κίονες όσες δηλαδή και οι φυλές που είχαν προσφέρει τους πολεμιστές. Πάνω στους κίονες είχαν αναγραφεί τα ονόματα τους. Μετά από 600 χρόνια ο Παυσανίας ο Περιηγητής, κατόρθωσε να διαβάσει αυτά τα ονόματα. Η προσφορά του στην Ελληνική Αρχαιολογία υπήρξε πολύτιμη. Μικρότερος Τύμβος υψώθηκε και για τους Πλαταιείς που έλαβαν μέρος στην μάχη, καθώς και ένας τρίτος, για τους δούλους που έπαιρναν για πρώτη φορά μέρος σε μάχη εναντίον του κοινού εχθρού.
Η μάχη του Μαραθώνα πέρασε στην ιστορία και στην αιωνιότητα ως σύμβολο γενναιότητας και πατριωτισμού. Ποια θα ήταν άραγε η πολιτιστική εξέλιξη της Ευρώπης αλλά και του τότε γνωστού κόσμου εάν έπεφτε η κοιτίδα του πολιτισμού η Αθήνα; Η μάχη στο Μαραθώνα που έδωσαν οι Έλληνες ήταν αγώνας για την ελευθερία και τον πολιτισμό. Ήταν η σωτηρία του Ελληνικού Πολιτισμού. Η σωτηρία του Παγκόσμιου Πολιτισμού. Ο Σιμωνίδης με το επίγραμμα του υπογράμμισε στον τόπο της θυσίας. «Ελλήνων προμαχούντες Αθηναίοι Μαραθώνι, χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν».
Νίκος Παπαγεωργίου
