του Γεωργίου Καραμαδούκη
Ο Αριστοτέλης διατυπώνει την άποψη πως ο άνθρωπος είναι πολιτικό ζώο. Συνασπίστηκε αρχικά σε κώμες και κατόπιν σε πόλεις, ώστε να μπορέσει να ικανοποιήσει τις βιολογικές και αμυντικές του ανάγκες. Ωστόσο η πόλη δεν έχει μόνο ως σκοπό την επιβίωση των ανθρώπων, αλλά και την εξασφάλιση του «ευ ζην». Αυτό είναι συνυφασμένο με την ηθική τελείωση του ανθρώπου, δηλαδή με την σωστή διαμόρφωση του χαρακτήρα του, προς ωφέλεια της πόλης. Για τον λόγο αυτό άλλωστε η παιδεία παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς προετοιμάζει τους πολιτικά αγαθούς πολίτες.
Από τα παραπάνω λοιπόν διεξάγουμε το συμπέρασμα ότι η πολιτική επιστήμη κατά τον Αριστοτέλη, ασχολείται με θέματα οργανώσεως και επιβιώσεως των πολιτών, αλλά κυρίως με αυτά που τους οδηγούν στο να γίνουν ενάρετοι πολίτες. Έτσι ενώ στα Πολιτικά η ενασχόληση του φιλοσόφου είναι κυρίως σε θέματα υλικής υποστάσεως, στα Ηθικά Νικομάχεια, τίθενται θέματα διαμόρφωσης του πολιτικού χαρακτήρα. Στην μια περίπτωση έχουμε την πολιτική θεωρία, η οποία εξετάζει τα πράγματα κάτω από το πρίσμα της κοινότητας και στην άλλη την ηθική, η οποία εξετάζει τα πράγματα κάτω από το πρίσμα του ατόμου και του τι οφείλει να κάνει για το καλό της πόλης.
Ο Αριστοτέλης κατηγορηματικά υποστηρίζει πως η πολιτική επιστήμη είναι αυτή που ορίζει ποιες τέχνες και ποιες επιστήμες οφείλουν να καλλιεργούνται σε μια πόλη, αλλά και με ποιες από αυτές οφείλει να ασχολείται ο κάθε πολίτης. Η πολιτική ασχολείται με τις όμορφες και δίκαιες πράξεις, συνεπώς οι πολίτες οφείλουν να αποκτήσουν εκείνες τις αρετές που θα τους οδηγήσουν στις πράξεις αυτές. Ο φιλόσοφος διακρίνει τις αρετές, σε αυτές του χαρακτήρα (ηθικές) και αυτές της σκέψης (διανοητικές). Τονίζει ιδιαιτέρως την φρόνηση, δηλαδή την ικανότητα της ορθής κατανόησης των πραγμάτων, η οποία ισοδυναμεί με την σοφία.
Εκτός όμως από τις αρετές των πολιτών και την αξιοποίησή τους, που είναι απαραίτητη για την πρόοδο της πόλης, η πολιτική επιστήμη περιλαμβάνει στην δικαιοδοσία της και την πολιτειακή οργάνωσή των πολιτών. Με οδηγό την μεσότητα ο Αριστοτέλης διακρίνει πως τρία είναι τα ορθά πολιτεύματα, αυτά της βασιλείας, της αριστοκρατίας και της δημοκρατίας, ενώ οι παρεκβάσεις τους είναι αντίστοιχα η μοναρχία, η ολιγαρχία και η οχλοκρατία.
Ο Αριστοτέλης συνδέει την πολιτική επιστήμη με το τέλος, δηλαδή τον σκοπό. Υποστηρίζει πως ιεραρχικά η πολιτική ως επιστήμη βρίσκεται άνωθεν των άλλων επιστημών, όπως η στρατηγική, η οικιακή διαχείριση και η ρητορική, διότι το τέλος της περιλαμβάνει τα τέλη αυτών των επιστημών. Το τέλος αυτό της πολιτικής επιστήμης δεν είναι άλλο από το υπέρτατο αγαθό, δηλαδή η ευδαιμονία. Αυτή επιλέγεται πάντοτε για αυτό που είναι η ίδια αυτή καθ’ αυτή ως αγαθό και όχι ως μέσο για την επίτευξη κάποιου άλλου σκοπού, αφού αυτή συνιστά τον τελικό σκοπό των ενάρετων πολιτών.
Αναλύοντας την λέξη ευδαιμονία θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ευδαίμων είναι αυτός που προστατεύεται από έναν αγαθό δαίμονα. Συνήθως με την λέξη αυτή εννοούμε την ευτυχία, αλλά ο Αριστοτέλης ορίζει την ευδαιμονία ως είδος δραστηριότητας, η οποία δεν ταυτίζεται με την ηδονή, αλλά ακολουθείται από αυτήν. Ευδαίμων είναι αυτός που πράττει συμφώνως προς την αρετή και συνεπώς η πολιτική επιστήμη ασχολείται με την δημιουργία ενάρετων πολιτών ώστε η πόλη να προοδεύει και να εξυπηρετείται το γενικό συμφέρον.
