γράφει ο Γιάννης Κουριαννίδης
Δημ. Σύμβουλος
Επικεφαλής δημοτικής παράταξης «Θεσσαλονίκη Πόλη Ελληνική»
Μία από τις πιο παρεξηγημένες μορφές τής ελληνικής διανόησης είναι αναμφισβήτητα ο Ίων Δραγούμης.
Είναι φυσιολογικό να συμβαίνει αυτό για μία προσωπικότητα με ελεύθερο πνεύμα, που βρισκόταν σε μία διαρκή αναζήτηση επιβεβαίωσης των πατριωτικών ιδανικών του και τη μετουσίωση και αναβάθμισή τους στο καρπερό λιβάδι του ελληνικού εθνικισμού.
Ενενήντα εννέα χρόνια μετά την άνανδρη δολοφονία του από το «Δημοκρατικό Τάγμα Ασφαλείας» του βενιζελικού αξιωματικού Παύλου Γύπαρη, δεν είναι λίγοι αυτοί που προσπαθούν είτε να καλουπώσουν τις θέσεις του Ίωνος με βάση τις δικές τους ιδεολογικές αγκυλώσεις είτε να τις αποκηρύξουν ως συγκρουόμενες με αυτές. Έτσι, ο πρόδρομος και θεμελιωτής του ελληνικού εθνικισμού φτάνει σήμερα να δαιμονοποιείται από «μελετητές» του, οι οποίοι αποσπασματικά, αν όχι και δόλια, χρησιμοποιούν κείμενά του για να «αποδείξουν» τις «αντεθνικές» και «αντιφυλετικές» θέσεις του. Με τον ίδιο τρόπο κάποιοι άλλοι προσπαθούν να τον οικειοποιηθούν.
Είναι αλήθεια ότι ο τρόπος γραφής του Ίωνος και η διαλεκτική που χρησιμοποιεί στα έργα του, δημιουργούν κάποια σύγχυση. Δεν είναι λίγες οι φορές που συνομιλίες μεταξύ των ηρώων του, που μπορεί να ήταν πραγματικές ή προϊόν μυθοπλασίας, περιέχουν απόψεις «αιρετικές» για κάποιον με αποκρυσταλλωμένη ιδεολογική τοποθέτηση.
Το λάθος που γίνεται από τους «μελετητές» τού Δραγούμη είναι ότι προσπαθούν να τον ερμηνεύσουν μέσα από τις προσωπικές ιδεολογικές τους αντιλήψεις. Αυτοί που στέκονται, λ.χ., απέναντι στην «ανατολική ράτσα» που θα «δημιουργήσει το νέο, το πλατύτερα ανθρωπιστικό ιδανικό, πλατύτερο από τον Χριστιανισμό», που «δεν θα έχει μία γλώσσα, αλλά θα πνέει μέσα της ένα πνεύμα, το ιωνικό, το ελληνικό» («Όσοι ζωντανοί»), σκοπίμως μάλλον, αποσιωπούν ότι αυτά δεν είναι δικά του λόγια, αλλά λόγια του συνομιλητή του. Μάλιστα ο ίδιος κρατά σαφείς αποστάσεις και επιφυλάξεις από αυτά.
Έχοντας φτάσει, λίγο πριν τη δολοφονία του, στην κορύφωση των αναζητήσεών του, ο Ίων Δραγούμης θα πρέπει να κριθεί από τό σύνολο του έργου του και όχι από μία προσβλητική για τη μνήμη και τη μορφή του αποσπασματική προσέγγιση. Διότι γεγονός είναι ότι το σύνολο του έργου του έρχεται σε αντίθεση με τον κοσμοπολιτισμό της εποχής του και υπερασπίζεται διαχρονικά την ύπαρξη και την προσφορά της ελληνικής φυλής, που την θεωρεί ως τη βάση για την οικοδόμηση ενός ειρηνικού μέλλοντος για όλους τους λαούς της καθ’ ημάς Ανατολής. Ένα μέλλον που θα στηρίζεται σε διακριτές πολιτισμικές οντότητες γαλουχημένες όμως στη βάση του ελληνικού πνεύματος. Ένα μέλλον που θα περιλαμβάνει και ενωμένη την ελληνική φυλή, ως δημιουργό του και προστάτη του, έχοντας αποκτήσει το δικό της κράτος στηριγμένο στις κοινότητές της. Κοινότητες με βάση τη ράτσα, ως γενήτορες πολιτισμού και τρόπου ζωής, και όχι ως απλές διοικητικές δομές.
Ο Ίων Δραγούμης πρέπει να κρίνεται και να μελετάται με βάση την ελληνική κοσμοαντίληψη και όχι με βάση ξενόφερτα ιδεολογήματα μαρξιστικών ή νασιοναλιστικών καταβολών. Η μεγάλη ιδέα του Ελληνισμού δεν μπορεί να προσαρμοστεί μέσα στα εδαφικά όρια μιας κρατικής οντότητας. Το όποιο κράτος για τον Ελληνισμό θα πρέπει να υπάρχει και να λειτουργεί ως ένα κουκούλι προστασίας του έθνους. Μπορεί κατά καιρούς να τείνει να ενσωματώσει εδαφικά και άλλα τμήματα του έθνους, αλλά αυτό δεν είναι δυνατόν να αποτελεί τον αυτοσκοπό της ύπαρξής του. Διότι έτσι η Ιδέα περιχαρακώνεται και αποκτά υλικά φθοροποιά χαρακτηριστικά.
Σκοπίμως δεν χρησιμοποίησα αποσπάσματα από έργα του Δραγούμη, στη σύντομη αυτή αναφορά μου στο πρόσωπό του. Το έργο του πρέπει να μελετηθεί πραγματικά και στο σύνολό του. Είμαστε πολύ μικροί για να τον κρίνουμε με μία απλή ανάγνωσή του. Αυτό θα ήταν προσβολή για τον ίδιο, αλλά και θα μας οδηγήσει με βεβαιότητα σε λάθος συμπεράσματα…
