του Άγγελου Δημητρίου
Άραγε, εκείνο που εννοούμε με τον όρο «εθνικισμός», ταυτίζεται-κατά την ουσία του, στο πλαίσιο της σύγχρονης πραγματικότητας- με ό, τι ο Διαφωτισμός εισήγαγε;
Κι έπειτα, αν δεν υπάρχει ταύτιση μήπως σοβεί έστω, αναπόφευκτος σημειολογικός συγχρωτισμός;
Τότε όμως, γνωρίζουμε ότι διαφορετική πορεία τράβηξαν τα Δυτικά κράτη, προκειμένου να επιτύχουν την αυτοδιάθεση και αυτοπραγμάτωσή τους- διερχόμενα τη συνθήκης της φεουδαρχίας. Διαφορετική από εκείνη της ελληνικής συλλογικής ύπαρξης.
Πρέπει σήμερα να υπερασπιστούμε το έθνος- κράτος, αν βέβαια αυτό το τελευταίο πλήττεται; Κι αν όχι, τι έχουμε να αντιπροτείνουμε;
Δυστυχώς, δεν έχουμε καταλήξει ακόμα αναφορικά με το ζήτημα της «ελληνικής ταυτότητας»- και ο όποιος διάλογος γίνεται, περιορίζεται στα στεγανά μιας «σνομπίστικης», με ομιχλώδη κίνητρα, διανόησης. Χωρίς ταυτότητα, πώς θα προσδιοριστεί συλλογικός σκοπός;
Σίγουρα, η «ταυτότητα» δεν ορίζεται ακαδημαϊκώ τω τρόπω- μόνο απόπειρες εννοιολογικής προσέγγισης υφίστανται-, πλάθεται μέσα στην ροή της ιστορίας- με ιδεολογικά αφηγήματα, με λαϊκές ή λαϊκότροπες παρεμβάσεις, με επιστρώσεις παντοίες, αναγκών ή συλλογικών φαντασιώσεων, που αλλοιώνουν ή πλουτίζουν την ταυτότητα, που πάντως την καθορίζουν, την πελεκάνε, γόνιμα ή εκφυλιστικά. Κάποτε ξαστερώνει, κάποτε νοθεύεται, δεν θα πρέπει να συνάγεται από την μονολιθικά κατευθυνόμενη ιδεολογικοποίηση της συλλογικής και ατομικής ζωής.
Ας παρακαμφθεί το αρχικό ερώτημα με μια παρένθετη διερώτηση: ο «εθνικισμός», είναι τουλάχιστον «χρηστικός» σήμερα, σαν ορολογικό άρμα πνευματικά φορτισμένο ,το οποίο θα κατευθύνει δια της πολιτικής ζύμωσης στον σκοπό της πολιτισμικής παρέμβασης; Του κατασταλάγματος δηλαδή, στον συλλογικό σκοπό της έκφρασης της νεοελληνικής πολιτισμικής «ουσίας»; Και πώς θα υπηρετηθεί ο σκοπός αυτός;
(Κι όλ’ αυτά, σε ένα ρευστό γεωπολιτικά περιβάλλον και σε μια συγκυρία που σημαντικό μέρος του λαού «αρκείται» σε αγωνιώδη πάλη προκειμένου να αποφύγει την εξαθλίωση;)
Είναι αναγκαία η επιμονή στην ελληνικότητα; Στην παραδοσιακότητα; Θα μπορούσαν τα παραπάνω να χρησιμεύσουν σαν βακτηρία τουλάχιστον-αν δεν συμφωνεί κάποιος στην αυτονόμησή τους ως αυταξίες- με πραγματιστικό στόχο την «βελτίωση της ζωής μας»;
Αν είναι καταφατική η απάντηση, τότε, δεν έχουμε παρά να συμμετάσχουμε ενεργά στον διάλογο- κι αν δεν υφίσταται αυτός ο τελευταίος ή αν λανθάνει, να τον εισαγάγουμε ξεκάθαρα στην πολιτική ζωή- σε έναν διάλογο που αφορά την πρακτική αναγκαιότητα της εθνικιστικής παρέμβασης ή τον επανακαθορισμό αυτού του ίδιου του «εθνικισμού». Να συμμετάσχουμε καινοτόμα και θετικά, όχι αντιδραστικά.
Μήπως ήρθε, από την άλλη, η ώρα μιας αναχώνευσης του «εθνικισμού» σε ένα νέο πνευματικό κίνημα, απεξαρτημένο από την καθηλωτική ιδεολογικοποίηση, κι ύστερα, ό, τι υπάρχει ακόμα που απηχεί την ελληνικότητα, να ορίσει το μέλλον μας;
Για αρχή πάντως, ας απομονώσουμε του κάλπηδες, τους κάπηλους, τους καιροσκόπους, τους (ημι)παράφρονες, τους νέους, τέλος, με την γερασμένη νοοτροπία.
