Τετάρτη, 4 Δεκεμβρίου 2024
spot_img

κορυφαίες ειδήσεις

spot_img

διαβάστε ακόμη

Η έναρξη του πολέμου του 40 μέσα από το ημερολόγιο του Ιωάννη Μεταξά

Οι πάντες αναγνωρίζουν, ακόμη και οι αντίπαλοι του, τις μεγάλες στρατιωτικές και πολιτικές ικανότητες του Εθνικού Κυβερνήτη Ι. Μεταξά. Πρώτος αυτός είχε δει τα σύννεφα πολέμου που συσσωρεύονταν πάνω από την Ευρώπη. Μέσα από το ημερολόγιο του παρακολουθούμε την αγωνία του για την Ελλάδα για τον επερχόμενο πόλεμο. Γι’ αυτό το λόγο με τα πενιχρά οικονομικά μέσα που είχε κληρονομήσει από τον κοινοβουλευτισμό αλλά και από τις δικές του πολιτικές ενέργειες προσπάθησε να θωρακίσει την Ελλάδα προκείμενου να αντισταθεί επαξίως στην επερχόμενη επίθεση των Ιταλών. Από τις αρχές του 1939 ο Μεταξάς είχε καταλάβει ότι Ευρώπη επρόκειτο να αιματοκυλισθεί. Η μεγάλη του λοιπόν προσπάθεια ήταν να μείνει η Ελλάδα ουδέτερη.
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός χειριζόταν αποκλειστικά την εξωτερική πολιτική της χώρας. Σε συχνές επαφές που είχε με το Άγγλο πρέσβη το διαβεβαίωνε ότι, η Ελλάς έχει και θα διατηρήσει καλές σχέσεις με την Αγγλία. Τίποτε περισσότερο τίποτε λιγότερο. Σε περίπτωση πολέμου το Ελληνικό έθνος θα έμενε ουδέτερο. Στον Ιταλό πρέσβη έκανε παράπονα για τη συγκέντρωση μεγάλων στρατιωτικών δυνάμεων στην Αλβανία. Ο Ιταλός πρέσβης τον καθησύχαζε αλλά αυτός δεν τον πίστευε. Στους Γερμανούς διαμαρτυρόταν για τη φιλοβουλγαρική στάση τους. Αλλά και από εκεί έπαιρνε καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις. Στους Γερμανούς είχε κάποια εμπιστοσύνη γι’ αυτό έγραφε στο ημερολόγιο του: «Ελπίζω ότι οι Γερμανοί δεν θα μας θυσιάσουν χάριν των Βουλγάρων» (Ημερολόγιο 20 Ιουνίου 1940).

 

Ημέρες ημερολογίου
Δυστυχώς ο πόλεμος δεν άργησε να κτυπήσει και την πόρτα της πατρίδας μας. Ας δούμε μέσα από το ημερολόγιο του Ι. Μεταξά πως ο Εθνικός Κυβερνήτης ανέμενε την Ιταλική επίθεση.
1 Οκτωβρίου, Τρίτη : Πρωί τηλεγράφημα πολίτη περί επικειμένης πιέσεως Ιταλίας εναντίον μας μέχρι πολέμου, λέγει γερμανικής πηγής. Θεωρώ επικείμενον το τέλος. Κατόπιν πληροφορίαι Παξινού κλπ κλονίζουσι τας ανησυχίας μου. Αναβολή ταξιδίου Βασιλέως.
2 Οκτωβρίου, Τετάρτη : Όλαι αι από εδώ, γερμανικής πλευράς, πληροφορίαι συμφωνούν εις το ότι κανείς κίνδυνος από Ιταλίαν. Από Ρώμην και Βερολίνον τίποτα νεότερον. Εις Αλβανικά σύνορα εξακολουθεί συγκέντρωσις Ιταλικού στρατού. Ημείς επιστρατεύομεν και την 9η Μεραρχίαν. Είμαι αποφασισμένος για κάθε θυσία της τιμής της Ελλάδος. Επισκευαί εξακολουθούν άραγε θα τελειώσουν;
3 Οκτωβρίου, Πέμπτη : Ακόμη κανένα τελεσίγραφον από Ρώμην. Οι εδώ Γερμανικοί κύκλοι αισιόδοξοι δια Ελλάδα. Κανένα τηλεγράφημα. Σιωπή. Αυτό μάλλον με ανησυχεί. Ασχολία με επισκευάς σπιτιού. Από Αθήνας μετακομίσαμεν όλα. Άλλη ζωή.
5 Οκτωβρίου, Σάββατον : Εξακολουθεί η απειλητική συγκέντρωσις των Ιταλικών στρατευμάτων. Όλα τα άλλα φαινόμενα ήσυχα. Τι να υποθέσει κανείς; Όπως και να έχη το πράγμα, εμείς είμεθα έτοιμοι και αποφασισμένοι.
24 Οκτωβρίου, Πέμπτη : Φήμαι ότι αύριο πρωί αρχίζει επίθεσιν εναντίον μας. Από Αμερική Πάλαιρετ. Από Ρώμην. Από Ιωάννινα, Αφ’ ετέρου άρθρον Τάιμς και νευρικότης Γερμανών και ελπίς των ότι θα τηρήσω ουδετερότητα και εναντίον Αγγλίας. Τότες τι με προκαλούν; Ελάβαμεν όλα τα μέτρα μας.
25 Οκτωβρίου, Παρασκευή : Σήμερα δεν έγινε Ιταλική επίθεσις. Εσπερινή είδησις ότι προ της αριστεράς πτέρυγος προωθήθη έν Σύνταγμα. Φανερή επιθετική παράταξις. Αφ’ ετέρου πανταχόθεν διαβεβαιώσεις ησυχίας. Αρχίζω να υποθέτω ότι εν Ιταλία αναμένουν προσεχώς πρόσκλησιν εκ μέρους μας Άγγλων και υπ’ αυτών κατάληψιν νήσων και βάσεων και τότε αναγκαίως θα επιτεθούν. Απόψε «Butterfly» . Ενθουσιώδης υποδοχή.
26 Οκτωβρίου, Σάββατον : Ούτε σήμερα επίθεσις. Ενισχύεται η χθεσινή μου γνώμη. Πανταχόθεν ειδήσεις ησυχίας δια Ελλάδα. Αλλά Ισπανία; Γαλλία; Απόψε γάμος Φωκά. Εγώ κουμπάρος. Λέλα βράδυ αδιάθετη. Μένω μαζί της.
27 Οκτωβρίου, Κυριακή : Τι νύχτα! Κατά τας 2 το πρωί Νικολούδης τηλεφωνεί καταγγελίαν εναντίον μας Στέφανι – ότι Ελληνική συμμορία εισήλθεν εις Αλβανικόν έδαφος συνεπλάκη κλπ. Συνδυάζων πληροφορίας και φήμας και ημερομηνίας (25 – 28) απέκτησα πεποίθησιν ότι πρόκειται περί σκηνοθεσίας δι’ επικείμενην αύριον ίσως επίθεσιν. Νικολούδης σπίτι μου. Συνεννενόησις κλπ. με Παπάγον και σύνορα. Τέλος έως 4 π. μ. δημοσίευσις ανακοινωθέντων Αθηναϊκού Πρακτορείου διαψεύσεων. Εννοείται ότι ελαγοκοιμήθηκα (5-7) δύο ώρες διακοπτόμενος από τηλέφωνο. Πρωί αρχίζουν να διαλύωνται κάπως οι ανυσυχίες. Ίσως δεν είναι σκηνοθεσία αλλά συμπλοκή, επί Αλβανικού εδάφους, Αλβανών προς Ιταλούς. Ας ιδούμε.
28 Οκτωβρίου, Δευτέρα : Νύχτα στις τρείς με ξυπνούν, ο Τραυλός. Έρχεται ο Grazzi. Πόλεμος! Ζητώ αμέσως Νικολούδη, Μαυρουδή. Αναφέρω Βασιλέα. Καλώ Πάλαιρετ και ζητώ βοήθειαν Αγγλίας. Κατεβαίνω 5 Υπουργικόν Συμβούλιον. Όλοι πιστοί και Μαυρουδής. Όλοι πλην Κύρου. Βασιλεύς. Περιφορά μαζί του. Φανατισμός του λαού αφάνταστος. Μάχαι εις σύνορα Ηπείρου. Βομβαρδισμοί. Σειρήνες. Αρχίζουμε και τακτοποιούμεθα. Ο Θεός βοηθός!
29 Οκτωβρίου, Τρίτη : Τίποτε νεότερον. Σύμπτυξις προφυλακών μας Ηπείρου εις την κυρίαν γραμμήν μάχης. Πίεσις αριστεράς πτέρυγος – όπισθεν Καλαμά. Εδώ εργασία τακτοποιείται. Επίσης σπίτι. Κανείς βομβαρδισμός. Με ανησυχεί η υπεραισιόδοξος Κοινή Γνώμη.

Μεταξάς και Γκράτσι
Στο σημείο αυτό να μεταφέρουμε από το βιβλίο του Ιταλού πρέσβη Εμμανουέλε Γκράτσι «Η αρχή του τέλους. Η επιχείρηση κατά της Ελλάδος», πως περιγράφει την συνάντηση του με τον Μεταξά στην οικία του πρωθυπουργού ξημερώνοντας η 28η Οκτωβρίου 1940. Γράφει λοιπόν τα εξής: «Δέκα λεπτά πριν από τις τρείς τη νύχτα της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο στρατιωτικός μου ακόλουθος, ο διερμηνέας μου και εγώ, φθάσαμε στην καγκελόπορτα μιάς μικρής οικίας στην Κηφισιά, όπου έμενε ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος. Στον φρουρό της οικίας είπα ότι επιθυμώ να δώ τον Πρωθυπουργό για κάτι πολύ επείγον. Ο φρουρός άρχισε να κτυπά το κουδούνι του εσωτερικού της οικίας, αλλά δεν ελάμβανε καμίαν απάντηση. Διερωτήθηκα εάν ήτο δυνατόν μια πρωθυπουργική κατοικία να μην απαντά αμέσως. Γιατί εγώ είχα εντολή να παραδώσω το τελεσίγραφον στις 3 π. μ. ακριβώς, της 28/10/1940, λόγω δε της προσπάθειας μου να ακουσθεί το κουδούνι και να ανοίξει η πόρτα, η ώρα είχε ήδη φθάσει 3 ξημερώματα».
«Επιτέλους το κουδούνισμα ξύπνησε τον ίδιο τον Μεταξά, που έκαμε την εμφάνισή του σε μια μικρή πλαϊνή πόρτα και αναγνωρίζοντάς με, με άφησε να περάσω. Ο Μεταξάς φορούσε μια μάλλινη ρόμπα, από τον γιακά της οποίας φαινόταν ένα μετριότατο βαμβακερό νυκτικό. Μου έσφιξε το χέρι και με έβαλε να καθίσω σε ένα μικρό φτωχικό σαλόνι του σπιτιού. Μόλις καθίσαμε, και επειδή η ώρα ήταν λίγα λεπτά μετά τις 3, του είπα αμέσως ότι η Κυβέρνησίς μου, μου είχε αναθέσει να του εγχειρίσω προσωπικά ένα κείμενο, που δεν ήτο τίποτε άλλο, παρά το τελεσίγραφον της Ιταλίας προς την Ελλάδα, με το οποίον η Ιταλική Κυβέρνηση απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση των στρατευμάτων της στον Ελληνικό χώρο, από τις 6 π .μ. της 28/10/1940. Ο Μεταξάς άρχισε να το διαβάζει. Μέσα από τα γυαλιά του, έβλεπα τα μάτια του να βουρκώνουν. Όταν τελείωσε την ανάγνωση με κοίταξε κατά πρόσωπο, και με φωνή λυπημένη αλλά σταθερή μου είπε:
• Μεταξάς: Λοιπόν έχουμε πόλεμο.
• Γκράτσι: Όχι απαραίτητα Εξοχότατε. Η ιταλική κυβέρνηση ελπίζει ότι θα δεχθείτε την αξίωσίν της και θα αφήσετε τα ιταλικά στρατεύματα να διέλθουν δια να καταλάβουν τα στρατηγικά σημεία της χώρας.
• Μεταξάς: Και ποια είναι τα στρατηγικά αυτά σημεία, περί των οποίων ομιλεί η διακοίνωσις;
• Γκράτσι: Δεν είμαι εις θέσιν να σας είπω, Εξοχότατε. Η Κυβέρνησίς μου δεν με ενημέρωσε. Γνωρίζω μόνον ότι το τελεσίγραφο εκπνέει εις τας 6 το πρωί.
• Μεταξάς: Εν τοιαύτη περιπτώσει η διακοίνωσις αυτή αποτελεί κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας εναντίον της Ελλάδος.
• Γκράτσι: Όχι, Εξοχότατε. Είναι τελεσίγραφον.
• Μεταξάς: Ισοδύναμον προς κήρυξιν πολέμου.
• Γκράτσι: Ασφαλώς όχι, διότι πιστεύω ότι θα παράσχετε τας διευκολύνσεις, τας οποίας ζητεί η κυβέρνησίς μου.
• Μεταξάς: ΟΧΙ! Ούτε λόγος δύναται να γίνη περί ελευθέρας διελεύσεως. Ακόμη όμως και αν υπετίθετο ότι θα έδιδα μια τοιαύτην διαταγήν (την οποίαν δεν είμαι διατεθειμένος να δώσω), είναι τώρα τρεις το πρωί. Πρέπει να ετοιμασθώ, να κατέβω εις τας Αθήνας, να ξυπνήσω τον Βασιλέα, να καλέσω τον Υπουργόν των Στρατιωτικών και τον αρχηγόν του Γενικού Επιτελείου, να θέσω εις κίνησιν όλες τις στρατιωτικές τηλεγραφικές υπηρεσίες, έτσι που μια τέτοια απόφασις να γίνει γνωστή στα πλέον προκεχωρημένα τμήματα των συνόρων. Όλα αυτά είναι πρακτικώς αδύνατα. Η Ιταλία, η οποία δε μας παρέχει καν τη δυνατότητα να εκλέξωμε μεταξύ πολέμου και ειρήνης, κηρύσσει ουσιαστικώς τον πόλεμον εναντίον της Ελλάδος.
• Μεταξάς: Πολύ καλά λοιπόν, έχομεν πόλεμον».
Και συνεχίζει ο Γκράτσι στο βιβλίο του: « Με συνόδευσε στην έξοδο υπηρεσίας από την οποία είχα μπει και όταν ήμασταν στο κατώφλι μου είπε»:
«Vous etes le plus forts» (είσθε οι πιο ισχυροί). Με την σειρά μου δεν ήξερα τι να απαντήσω στα λόγια αυτά και στην βαθιά λύπη που τα δονούσε. Νομίζω δεν υπάρχει άνθρωπος στον κόσμο, ο οποίος μια τουλάχιστο φορά στην ζωή του, να μην αισθάνθηκε απέχθεια για το επάγγελμά του. Αν στη μακρά σταδιοδρομία μου στην υπηρεσία του κράτους υπήρξε ποτέ μια στιγμή κατά την οποία εμίσησα το δικό μου, μια στιγμή κατά την οποίαν το καθήκον του αξιώματος μου φάνηκε σταυρός και όχι μόνο θλιβερός, αλλά και ταπεινωτικός, η στιγμή αυτή ήταν όταν άκουσα εκείνα τα αποκαρδιωμένα λόγια που πρόφερε ο πρεσβύτης εκείνος, που είχε καταναλώσει ολόκληρη τη ζωή του αγωνιζόμενος και υποφέροντας για την χώρα του και που, και κατά την υπέρτατη εκείνη στιγμή, προτιμούσε να διαλέξει για την πατρίδα του το δρόμο της θυσίας και όχι το δρόμο της ατιμώσεως. Υποκλίθηκα μπροστά του με τον βαθύτερο σεβασμό.
Από εκεί και μετά ξεκινά η μεγάλη εποποιία του Ελληνικού στρατού στα βουνά της Πίνδου και της Βορείου Ηπείρου. Την οποία Β. Ήπειρο ο Ελληνικός στρατός για μία ακόμη φορά την απελευθέρωσε αλλά δυστυχώς και σήμερα εξακολουθεί να παραμένει σκλαβωμένη. Η αληθινή ελληνική ιστορία κατέγραψε τον Ι. Μεταξά με χρυσά γράμματα στις σελίδες της όχι μόνο για το έπος του 40 αλλά και για τα μεγάλα επιτεύγματα του Εθνικού Καθεστώτος της 4ης Αυγούστου 1936 προς το έθνος.

Νίκος Παπαγεωργίου

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΙΣ

ΜΑΥΡΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ