Υπάρχουν κάποιες περίοδοι της Ιστορίας οι οποίες δεν βρίσκονται στο απώτερο παρελθόν το οποίο αποτελεί μόνο «αφηρημένη» ιστορία και μπορεί ο κάθε, κατά δήλωση του, καθηγητής να την «κακοποιεί» με αυθαίρετα συμπεράσματα του τύπου «περί ειρηνικής Ελληνοτουρκικής συμβίωσης και ακμάζουσας οικονομίας της εποχής εκείνης». Υπάρχουν, λοιπόν, περίοδοι στην πολυτάραχη ζωή του Ελληνικού Έθνους για τις οποίες οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μαρτυρίες από αγαπημένα μας πρόσωπα τα οποία ζούσαν τότε, όπως για παράδειγμα για την εποχή της Μικρασιατικής Εποποιίας τότε που οι Έλληνες Ιεράρχες ήταν πραγματικά Έλληνες και δεν καλύπτονταν πίσω από τον οικουμενικό μανδύα του Χριστιανισμού για να προπαγανδίσουν διεθνιστικές, αριστερές και κατά συνέπεια άθεες θέσεις όπως σήμερα. Η πλειονότητα των συμπατριωτών μας γνωρίζει μέσα από διηγήσεις ή τις ιστορικές καταγραφές για την θυσία του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου, ελάχιστοι γνωρίζουν ότι δεν ήταν ο μόνος ιερέας ο οποίος θυσιάστηκε μαζί με το ποίμνιό του το οποίο τότε ήταν Ελληνοχριστιανικό και όχι Αφρικανομουσουλμανικό όπως κάποιοι θα ήθελαν σήμερα.
Στον μακρύ κατάλογο των Εθνομαρτύρων Ιερέων υπάρχουν Άγιοι όπως ο Αμβρόσιος Μοσχονησίων ο οποίος το 1922 ετάφη ζωντανός με άλλους εννέα Ιερείς από τους Τούρκους, ο Προκόπιος Ικονίου ο οποίος μαρτύρησε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες το 1923 δολοφονημένος από τους Νεότουρκους επειδή αντιδρούσε στην ίδρυση Τουρκορθόδοξης εκκλησίας ανεξαρτητοποιημένης από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Επόμενος Μάρτυρας είναι ο Μητροπολίτης Ζήλων Ευθύμιος, ο οποίος λόγω της πλούσιας Εθνικής και Θρησκευτικής του δράσις συνελήφθη το 1921 από τους Κεμαλιστές μαζί με αρκετούς προκρίτους της Αμασείας.
Αφού ανέλαβε όλη την ευθύνη για τις «κατηγορίες» μαρτύρησε στις τουρκικές φυλακές μετά από βασανιστήρια, η δε καταδικαστική απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου βγήκε μετά τον θάνατό του.
Ένας ακόμα Εθνομάρτυρας της εποχής είναι ο Γρηγόριος Κυδωνιών ο οποίος αφού δικάστηκε και καταδικάστηκε δύο φορές από το Στρατοδικείο Σμύρνης όταν αποφυλακίστηκε και μετά την είσοδο του Ελληνικού Στρατού στις Κυδωνιές αρνήθηκε να εγκαταλείψει το ποίμνιό του και πολλές φορές ήρθε σε σύγκρουση με τον διαβόητο όσο και αμφιλεγόμενο Ύπατο Αρμοστή Αριστείδη Στεργιάδη. Με υπεράνθρωπες προσπάθειες έπεισε τους Τούρκους να επιτρέψουν σε ελληνικά πλοία με αμερικανική σημαία να διασώσουν 20.000 Έλληνες των Κυδωνιών, ο ίδιος αρνήθηκε να αποχωρήσει και στις 30 Σεπτεμβρίου συνελήφθη από τους Τούρκους και φυλακίστηκε, μετά από πολλά και φρικτά βασανιστήρια πέθανε στις 3 Οκτωβρίου.
Δυστυχώς η σημερινή Ελληνική Πολιτεία δεν θεωρεί ως κάτι το ηρωικό την θυσία τους και δεν προβαίνει σε καμία εκδήλωση μνήμης, αλλά δεν έχει πέσει στην αντίληψή να γίνεται κάτι τέτοιο, εκτός ίσως από το θρησκευτικό μέρος του εορτασμού, και από την εκκλησία μας. Είναι βαριά τα δεσμά της Ελληνοτουρκικής «φιλίας».