Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μητροπόλεως τελέσθηκε σήμερα, Τρίτη 13 Οκτωβρίου 2015, εκεί που φυλάσσονται τα οστά του Πρωτομάρτυρος της Μακεδονικής Ελευθερίας Παύλου Μελά και της γυναίκας του Ναταλίας. Τελέστηκε Μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του αλλά και Ιερό Τρισάγιο στο κενοτάφιο, εκεί που θάφτηκε από τον τότε Μητροπολίτη Καστορίας Γερμανό Καραβαγγέλη.
Σας σήμερα, πριν 111 χρόνια, 13 Οκτωβρίου 1904, το πρωτοπαλίκαρο της Μακεδονίας Παύλος Μελάς, λαβώθηκε και άφησε την τελευταία του πνοή στη γη των Μακεδόνων, στο χωριό Στάτιστα της Καστοριάς. Συγκεκριμένα, στις 12 Οκτωβρίου, ύστερα από αποτυχημένη επιδρομή στο Νερέτ, ο Μελάς και η ομάδα του κατευθύνθηκαν στη Στάτιστα (σημερινός Μελάς), χωριό τότε πλειοψηφικά σλαβόφωνο. Στο χωριό, ο ντόπιος συνεργάτης του Μελά Ντίνας Στεργίου μοίρασε τους άνδρες της ομάδας σε πέντε σπίτια. Στο χωριό όμως υπήρχε οργανωμένος βουλγαρικός πυρήνας, μέλος του οποίου ειδοποίησε τον οθωμανικό στρατό για την παρουσία του ελληνικού σώματος.
Στις 13 Οκτωβρίου το χωριό περικυκλώθηκε από οθωμανικό απόσπασμα 150 ανδρών και ξεκίνησαν αψιμαχίες.
Γράφει χαρακτηριστικά η Ναταλία Μελά στο βιβλίο της για τον ήρωα Παύλο Μελά, για την ημέρα εκείνη: «Άρχιζε να νυκτώνει. Σε λίγο βγήκε ο Στρατινάκης στην αυλή, για να ιδεί το σκοτωμένο• επροχώρησαν στον περίβολο του σπιτιού και ο Παύλος με τον Ντίνα και τον Πέτρο. Ο Στρατινάκης κοίταζε να πάρει τ’ όπλο του Τούρκου. Ακούσθηκε τότε ένας πυροβολισμός μονάχα. Και γύρισε ο Παύλος πίσω, λέγοντας: “Στη μέση με πήρε, παιδιά”. Μπήκε μέσα, κάθισε και φώναξε τον Πύρζα: “Νίκο, που είσαι;” Έβγαλε τον σταυρό του απ’ τον λαιμό και είπε: “Τον σταυρό να τον δώσεις στη γυναίκα μου• και το τουφέκι , όπως σου είπα, του Μίκη• και να τους πεις ότι το καθήκον μου έκαμα”. Έβγαλε το πορτοφόλι με τις φωτογραφίες των παιδιών του και ξεζώθηκε. Τότε φάνηκαν αίματα και έπεσαν λίρες καταγής, γιατί είχε τρυπήσει το κεμέρι του η σφαίρα. Άρχισε να πονεί ο Παύλος κι έλεγε: “Σκοτώστε με, παιδιά• πως θα μ’ αφήσετε στους Τούρκους;”
Όσο περνούσε η ώρα και πονούσε δυνατότερα, βογκούσε “πονώ”. Ύστερα είπε με δυνατή φωνή: “Νίκο , εσύ πως θα με αφήσεις;” Ο Πύρζας γονάτισε, τον φίλησε στο στόμα και του είπε: “Κοντά σου είμαι, καπετάνιε• δε σε αφήνομε”. Και τα χείλη του Παύλου ήταν ψυχρά. “Πονώ” έλεγε ο Παύλος και ονόμαζε τα παιδιά του. Και πάλι έλεγε: “Σκοτώστε με”. Δεν μπορούσε πια να κουνηθεί από τη θέση του. Και τα παιδιά του δεν τα ονόμαζε πια. “Πονώ”, είπε σιγά και ξεψύχησε». Οι επίσημες εκδηλώσεις τιμής και μνήμης του Παύλου Μελά θα πραγματοποιηθούν την Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2015, στο χωριό Μελάς.
